Tumoret e zemrës

Katër janë tumoret primare të zemrës që ja vlen të përmenden.

A. Miksoma e atriumit të majtë është tumori më i shpeshtë. Miksoma atriale ka formën e një sfere e cila varet nga një bisht; bishti është i ngulitur në atriumin e majtë. Ky lloj tumori mund të shkaktojë bllokim të valvulës mitrale; gjithashtu nga tumori mund të shkëputen embole që përfundojnë në qarkullimin sistemik. Miksoma atriale mund të mos jetë tumor i vërtetë; disa autoritete besojnë se miksoma atriale s’është gjë tjetër veçse një tromb i riorganizuar.

B. Mesothelioma është dy llojesh. Mezotelioma malinje e perikardit është e rrallë dhe ngjan shumë me mezoteliomën pleurale, si për nga paraqitja, ashtu edhe nga përparimi. Mezotelioma rritet rreth e rrotull zemrës dhe vdekja shkaktohet nga shtypja e zemrës. Ndryshe nga mezotelioma pleurale, mezotelioma e perikardit nuk është e lidhur me ekspozimin ndaj asbestit. Mezotelioma e tufës të His-it është një tumor jo më i madh sesa 3 mm; ka shumë mundësi që të jetë tumor i lindur; mund të shkaktojë vdekje të papritur në të rinjtë për shkak të aritmisë.

C. Rhabdomyoma bën vaki në sindromën de Bourneville, e njohur ndryshe edhe si skleroza tuberoze. Fëmijët me sklerozën tuberoze kanë prapambetje mendore, epilepsi, zona të papigmentuara në lëkurë, dhe angiomyolipoma në veshka, angiofibroma në lëkurë, fibroma periunguale, etj.

D. Fibrosarkoma e zemrës është e rrallë; fibrosarkoma e zemrës është invazive dhe jep metastaza ashtu si fibrosarkomat e tjera.

Tumoret beninje të enëve të gjakut

A. Aneurizmat arteriovenoze janë masa tumorale të formuara nga arterie dhe vena normale; këto bëjnë vaki në indet e thella të gjymtyrëve. Mund të shkaktojnë pamjaftueshmëri të zemrës sepse këto aneurizma kanë rezistencë të ulët (pamjaftueshmëri të zemrës me prurje të lartë – high output cardiac failure).

B. Hemangioma kapilare është 3 llojesh. Flame naevus, nishani i flakëruar, njihet në letërsinë mjekësore angleze edhe si ‘port wine stain’ (në shqip kjo përkthehet ‘njolla si e verës porto’; anglezët kanë preferuar gjithmonë këtë verë portugeze për shkak të luftrave me Spanjën dhe me Francën). Nishani lyleshtrydhe (strawberry naevus) i bën vaki bebeve në fytyrë; zakonisht tromboza brenda hemangiomës tyre i kuron këto nishane-luleshtrydhe. Nishanet-luleshtrydhe njihen edhe thjesht si ‘hemangioma kapilare’. Nishanet-qershi i bëjnë vaki të moshuarve. Kanë diametër rreth 1-2 mm dhe janë shenjë e pleqërisë; prandaj njihen edhe si ‘hemangioma senile’. Hemangiomat kavernoze formohen nga hapësira më të mëdha të mbushura me gjak. Bëjnë vaki në mëlçi, dhe mund të arrijnë madhësi prej disa centimetrash.

Disa sindroma të trashëgueshme paraqiten klinikisht me hemangioma. Sëmundja Osler-Weber-Rendu prek lëkurën dhe zorrën. Sindroma Sturge-Weber prek fytyrën (nishan i flakëruar), trurin, dhe pleksin koroid. Sëmundja von Hippel Lindau po ashtu paraqitet me hematoma intrakraniale. Këto sindroma janë rezultat i mutacioneve të receptorëve të faktorëve të rritjes, dhe mund të shoqërohen me neoplazma gjëkundi tjetër; p.sh., sëmundja von Hippel Lindau shoqërohet me kancer të veshkave.

C. Granuloma piogjene është rritje e tepruar e kapilarëve si përgjigje ndaj ndonjë traume të vogël. Është e shpeshtë në gishta dhe në gingiva, sidomos gjatë shtatzanisë.

D. Leiomyoma. Shumica e leiomyomave rriten në muskujt e lëmuar të mitrës ose të zorrës. Nganjëherë rrallë tumore të vetmuara të dhimbshme zhvillohen nga muskulatura e lëmuar e venave, sidomos në venat e gjymtyrëve. Dhimbja shtohet nga të ftohtët. Nganjëherë, pothuaj gjithmonë në femra, leiomyomat zhvillohen në venën kava; supozohet që fajin për këtë e kanë estrogjenët.

E. Tumori glomus është një tjetër tumor i dhimbshëm që zhvillohet nën lëkurë. Ky tumor ngjan me qelizat kontraktile të shunteve arteriovenoza të lëkurës; rrallë rritet më shumë se 3-4 mm, dhe gjendet në duar dhe në këmbë, shpesh poshtë thonjve. Me gjithë madhësinë e vogël, dhimbja e shkaktuar është e madhe. Sinonim: glandula glomiformis.

F. Lymphangioma është e rrallë. Shumica e limfangiomave rriten në qafë; në këtë pozicion (në qafë) limfangioma njihet edhe me emrin higromë cistike. Nuk paraqet rrezik për jetën, por krijon shëmtim. Sindroma Turner (45 XO) shoqërohet me limfangioma në qafë; këto hemangioma rriten gjatë jetës intrauterine dhe më pas sklerotizohen dhe shkaktojnë pamjen karakteristike të qafës në sindromin Turner.

Tumoret malinje të enëve të gjakut

A. Hemangiopericytoma është tumor me qeliza boshtore (qeliza të zgjatura) që janë të vendosura rreth e rrotull enëve të gjakut; zakonisht zhvillohen në retroperitoneumin e të rinjve. Hemangiopericitomat infiltrojnë lokalisht relativisht ngadalë.

B. Lymphangiosarcoma mund të ndodhë si pasojë e limfedemës, qoftë e trashëguar (sëmundja Milroy), qoftë e patrashëguar (p.sh., pas heqjes të nyjeve limfatike aksillare gjatë kirurgjisë të kancerit të gjirit – lezioni Stewart Trewes).

C. Leiomyosarcoma ndodh rrallë, në venën kava, dhe pothuaj gjithmonë tek femrat. Estrogjenët mund të jenë të lidhur me zanafillën e këtij tumori.

D. Sarkoma e Kaposi-t është proliferim i qelizave vaskulare dhe boshtore. Prek 3 popullata të ndryshme: meshkuj të plakur çifutë, meshkuj afrikanë, dhe njerëz me mangësi imune (shih tabelën 2). Sarkoma Kaposi paraqitet klinikisht në 3 forma: (1) forma nodulare, (2) forma lokalisht agresive, dhe (3) forma me shtrirje të përgjithshme. Sëmundja u përshkrua për herë të parë tek ca pacientë çifutë; këta ishin meshkuj të vjetër të prekur nga forma nodulare. Afrikanët po ashtu preken nga forma nodulare në 70% të rasteve, por në 20% të rasteve tumori është infiltrues lokalisht dhe agresiv. Tek njerëzit me mangësi imune sëmundja është e tipit me shtrirje të përgjithshme, dhe mund të jetë fatale, sidomos po u prekën mushkëritë.

Sarkoma Kaposi mund të jetë sëmundje neoplastike ose reaktive; nuk është e qartë as qeliza e origjinës. Histologjikisht shihen qeliza boshtore dhe hapësira kapilare; prania e hapësirave kapilare i jep sarkomës ngjyrën karakteristike (si lejla tek pacientët e bardhë). Sarkoma Kaposi është rezultat i infektimit me HHV 8 (herpes virusi human 8). Ky virus ka gjene që kodojnë për IL 6, proteinën inflamatore të makrofagëve 1 dhe 2, dhe bcl 2.

Tumore të tjera të enëve dhe të zemrës

Tumoret metastatike në zemër ndodhin shpesh por nuk kanë simptoma serioze. Në rreth 15% të autopsive të pacientëve me kancer shihen edhe metastaza në zemër, zakonisht nga gjiri, bronket, ose limfoma. Metastazat në perikard mund të shkaktojnë efuzione dhe tamponadë.

Metastazat shpesh prekin venat, në fakt ato përhapen me rrugë hematogjene pas infiltrimit të venave. Tumoret e mëlçisë dhe të veshkave përhapen përgjatë venave. Karcinoma e kolonit rritet si unazë tërthore rreth kolonit pikërisht sepse venat e kolonit kanë atë drejtim.

Po ashtu, rrugët limfatike shpesh pushtohen nga neoplazmat. Adenokarcinoma e gjirit shpesh pushton enët limfatike dhe krijon një rrjet tumoral nën lëkurën e gjirit (kjo dukuri njihet si karcinoma inflamatore e gjirit).