Graniti — pyetje e vështirë Natyra e shkëmbinjve që ne i quajmë granite mund të shpjegohet me atomet «endacake», me temperaturën dhe me presionin. Sipas një teorie të pranuar nga të gjithë, dikur Toka ka qenë një lëmsh në gjendje të shkrirë. Në bazë të kësaj teorie disa shkencëtarë pohojnë

Historia e Apalasheve Në rast se kthehemi shumë mbrapa në kohë, deri gjysmë miliard vjet më parë, mund të përfytyrojmë se në zonën ku sot shtrihet pjesa lindore e Amerikës së Veriut ka ekzistuar një gjeosinklinal, një gropë e madhe rreth 900 kilometra e gjerë. Gjatë shumë miliona vjetëve kjo

Formimi i fosileve Dhe tani le të imagjinojmë një udhëtim mbrapa e të kthehemi 400 milionë vjet më parë. Mbi fundin e detit vdes një trilobit, një lloj kafshe me formë të ngjashme me atë të gaforres sonë, dhe një rrymë detare e rimbulon atë me rërë. Kalojnë qindra vjet.

NJË MUZEUM VIGAN Litosfera mund të krahasohet me një muzeum vigan ose me një varrezë gjigante, në të cilën dergjen të shpërndara mbeturinat e organizmave të gjallë që kanë jetuar në planetin tonë që prej dy miliardë vjetësh. Këto mbeturina janë varrosur në shkëmbinjtë fundërresorë të vargmaleve dhe të fundeve

Lëvizje të ngadalta dhe të menjëhershme Një pjesë e madhe e shkëmbinjve sipërfaqësorë u janë nënshtruar në njëfarë periudhe rrudhosjeve, palosjeve, shkarjeve, ose thyerjeve të shtresave. Këto procese vazhdojnë, ndonëse shumë ngadalë dhe nuk mund të vërehen. Palosja që ka shkaktuar formimin e Himalajave, është akoma në veprim; procesi i

Mos valë kontinentet vijnë nga thellësitë oqeanike Disa gjeologë janë të mendimit se dukuritë që ndodhin në këto thellësi të errëta prej dhjetë ose dymbëdhjetë kilometrash nën nivelin e detit, mund të ndihmojnë për të shpjeguar se si janë formuar vetë kontinentet. Disa pjesë të ftohta të kores së Tokës

NGA FUNDI I DETEVE GJER TE RETË Në historinë e Tokës ndeshen periudha të gjata qetësie dhe periudha të shkurtra trazirash. Gjatë një periudhe të caktuar forcat nëntokësore veprojnë fuqishëm në një zonë, pastaj qetësohen. Për disa miliona vjet janë zhvilluar lëvizje të rëndësishme që kanë përfunduar me çarje dhe,

Ujë i ëmbël dhe ujë i kripur Përveç Liqenit të Madh të Kripur në Amerikë, ndër liqenet e mëdha të kripura që ekzistojnë sot në botë mund të përmendim Detin Kaspik dhe Detin e Vdekur, ku kripësia arrin deri në 240 gramë për kilogram. Ka të tjera liqene të tilla

Lësi Në disa zona që shtrihen pranë shkretëtirave, në të cilat fryjnë erëra të fuqishme që vijnë nga zonat e thata, gjeologët kanë vënë re një lloj të veçantë depozitimi: lësin. Lësi është një depozitim i ndërlikuar, i formuar nga grimca argjile shumë të vogla, të paprekshme, të përziera me

Liqenet e mëdha amerikane Liqenet e Mëdha të famshme të krijuara nga shkrirja e shtresave të akujve, shtrihen në pesë lugina të lashta lumore: Këto lugina janë krijuar miliona vjet më parë; ndërsa vetë liqenet janë shumë më të reja: prejardhja e tyre duhet kërkuar në periudhën e fundit të

Periudhat e akullnajave Për shekuj me radhë banorët parahistorikë të Evropës dhe Azisë rronin nëpër fusha të mbuluara me akuj, ku jetonin kope të mëdha drerësh, mamuthësh dhe kafshësh të tjera që gjuheshin. Në kohën tonë në Evropë, në Amerikën e Veriut dhe në Azi ka ende vende ku kopetë

Fundi i akullnajës Armiku më i madh i akullnajave është nxehtësia, nxehtësia e diellit, rrezet e tij ose ajri i nxehur prej tyre. Këto shkaktojnë shkrirjen e akullnajës. Përveç kësaj, një pjesë e vogël e akullit të akullnajës avullon drejt e në ajër pa arritur, akoma të shkrihet. Akullnajat mund

Puset në sipërfaqe dhe në thellësi Puset e tipit të vjetër janë gropa të thjeshta të gërmuara në truall deri në nivelin e ujit, faqet e të cilave vishen me muraturë për të penguar shembjen e tyre. Ndërsa puset e sotme përbëhen nga një tub me fundin me vrima, që

Përse zhduken liqenet Liqenet janë krijuar për shkak të ndonjë. aksidenti gjeologjik dhe, po kështu, mund edhe të zhduken si pasojë e një aksidenti. Në rast se klima e një vendi bëhet më e thatë, avullimi do të shtohet, dhe ekuilibri me sasinë e ujit që futet në liqen do

Rrymat e sipërfaqes dhe të thellësisë Rrymat bregdetare, aleatet besnike të dallgëve në luftën kundër kontinenteve, shkaktohen kryesisht nga veprimi i këtyre të fundit, krahas veprimit të erës dhe të baticave e zbaticave. Mënyra në të cilën veprojnë këta faktorë varet nga forma e vijës bregdetare dhe nga thellësia e