Magneti dhe busulla Edhe në mesjetë përdorej busulla për t’u orientuar në detet e panjohura, por nocioni më i saktë rreth fushës magnetike të Tokës u formua në vitin 1600: Vazhdoni leximin →

NJË MUZEUM VIGAN Litosfera mund të krahasohet me një muzeum vigan ose me një varrezë gjigante, në të cilën dergjen të shpërndara mbeturinat e organizmave të gjallë që kanë jetuar Vazhdoni leximin →

Shkëmbinj koralorë Në ujërat e ngrohta të botës shumë ishuj oqeanikë, si edhe thellësitë që gjenden gjatë brigjeve të kontinenteve, janë të rrethuara nga depozita koralesh, të forta dhe të Vazhdoni leximin →

Stratigrafia dhe tektonika Stratigrafia është shkenca që studion shtresat fundërresore dhe pozicionin e tyre për të gjykuar mbi moshën e tyre dhe mbi mënyrën e zhvillimit të ngjarjeve. Përkundrazi, «tektonika» Vazhdoni leximin →

Blloqe malore Litosfera në disa zona sillet si një ultësirë e përbërë prej blloqesh që ngrihen, ulen dhe pjerrësohen si pasojë e erozionit dhe e forcave që veprojnë që nga Vazhdoni leximin →

KUR TOKA LËKUNDET Nën litosferë, shumë kilometra thellë punojnë forca vigane. Ato zhvendosin, shtrembërojnë, shtrijnë dhe ngjeshin. Janë forca të tilla që krijojnë male dhe janë më të fuqishme se Vazhdoni leximin →

Male, vullkane dhe tërmete Thyerjet e mëdha të shtresave shkëmbore në anët e zonave alpine pa dyshim e lejojnë magmën të ngjitet drejt sipërfaqes dhe të formojë kështu vullkane, ose Vazhdoni leximin →

Projekti Mohol Fatkeqësisht kufijtë e mbulesës shtrihen nga 25 deri në 40 kilometra nën sipërfaqen e kontinenteve. Meqenëse shpimi më i thellë i kryer nga njeriu, një pus nafte në Vazhdoni leximin →

Gërryerje dhe ekuilibër Pavarësisht nga roli që luan nxehtësia në lëvizjet e kores së Tokës, edhe gërryerja është një shkak që duhet marrë parasysh. Një shekull më parë Xhejms Holli, Vazhdoni leximin →

Malet e perëndimit Vargu i Maleve Shkëmbore ka një histori shumë më të ndërlikuar se ajo e maleve Apalashe. Ky vargmal madhështor përbëhet në të vërtetë nga një sërë vargmalesh Vazhdoni leximin →

Një punë e imët kërkimore nëpërmjet fosileve Shumë fosile janë vetëm pjesë të vogla; ato pak që gjejmë të plota janë shpesh të shtrembëruara, të thyera e të shtypura. Nxjerrja Vazhdoni leximin →

Shkëmbinj të torturuar Korja e Tokës, ose litosfera, është një masë me një fortësi mjaft të madhe, por ka edhe njëfarë elasticiteti, përderisa forcat tërheqëse të ushtruara nga Dielli e Vazhdoni leximin →

Gjurmët e një jete të zhdukur Gjurmët e organizmave të gjallë të lashtë, të gjetura në shkëmbinjtë fundërresorë quhen fosile. Pjesa më e madhe e tyre ka qëndruar nëpër shkëmbinj Vazhdoni leximin →

Minerale me origjinë të ndryshme Magma mund ta shndërrojë natyrën e shkëmbinjve që ndesh gjatë ngjitjes së saj lart. Për shembull, kur ndesh me gurë ranorë, mund të shkaktojë formimin Vazhdoni leximin →

Një pyetje ngacmuese Në të gjitha Zonat e Tokës, syri vrojtues i gjeologut sheh rezultatet e lëvizjeve të kores së Tokës, por në asnjë vend nuk gjen një shpjegim me Vazhdoni leximin →

Disa besime të çuditshme Edhe bindjet e lashta e të çuditshme kanë shpjegimin e tyre logjik. Pamja e stalagmiteve dhe e stalaktiteve të çonte në mënyrë logjike në idenë që Vazhdoni leximin →

Graniti — pyetje e vështirë Natyra e shkëmbinjve që ne i quajmë granite mund të shpjegohet me atomet «endacake», me temperaturën dhe me presionin. Sipas një teorie të pranuar nga Vazhdoni leximin →

Lëvizje të ngadalta dhe të menjëhershme Një pjesë e madhe e shkëmbinjve sipërfaqësorë u janë nënshtruar në njëfarë periudhe rrudhosjeve, palosjeve, shkarjeve, ose thyerjeve të shtresave. Këto procese vazhdojnë, ndonëse Vazhdoni leximin →

Mineralet dhe fantazia Ato që dimë sot për mineralet ia detyrojmë një studimi të ngadalshëm dhe të lodhshëm. Sado që njeriu ishte i gatshëm për t’i përdorur ato, njohuritë e Vazhdoni leximin →

Një roje gjithnjë syhapur Sizmografi, një instrument i thjeshtë por mjaft i dobishëm, është bazuar në parimin e lavjerrësit. Ai mbështetet ose montohet në shtresën shkëmbore. Një kokë e lavjerrësit Vazhdoni leximin →

Qymyri tregon Shndërrimi i uraniumit është aq i ngadaltë saqë trashësia e materialit të shndërruar për një periudhë prej mijëra vjetësh, arrin apo nuk arrin në një metër. Izotopi i Vazhdoni leximin →

SHKËMBINJTË METAMORFIKË Forcat vigane ndrydhin, përkulin dhe zgjerojnë shtresat shkëmbore të planetit tonë. Magma e zjarrtë, që vjen nga shtresat e thella, futet përmes të çarave ndërsa uji dhe gazi Vazhdoni leximin →

Uljet e tokës Kur gjeologët evropianë u përpoqën një shekull më parë të bindnin njerëzit që toka ngrihej dhe ulej, ata parashtruan si prova rrënojat e Tempullit të Xhove Serapidës Vazhdoni leximin →

Gropa dhe humnera Fundi oqeanik, në thellësi 7500 metra e tutje, paraqet humnera të gjata e të gjera, të ngjashme në përmasa e në forma me luginat e mëdha të Vazhdoni leximin →

Mineralet e magmës Disa minerale janë formuar nga magma që ngjitet nga thellësitë e planetit. Kur ngjitet për të dalë jashtë, magma përmban në gjendje të shkrirë materiale që shndërrohen Vazhdoni leximin →

Rëndësia e fundit të detit Fundërrimet e fundeve oqeanike, të grumbulluara prej miliona vjetësh, mund të ndihmojnë për mbushjen e boshllëqeve që ekzistojnë në historinë e Tokës. Ndoshta fundet oqeanike Vazhdoni leximin →

Tërmetet e nënujshme Në qoftë se tërmeti ndodh në fundin e detit, ky shkakton ngritjen ose uljen e masave të mëdha të ujit. Valët ecin me shpejtësi 700 deri në Vazhdoni leximin →

Vargmale Sistemet kryesore malore të botës vazhdojnë në vargmale të gjata të copëzuara, që duket se ndjekin linjat më të dobëta të kores së Tokës. Zonat, nëpërmjet të cilave kalojnë Vazhdoni leximin →

Grykat nëndetare Platformat kontinentale ndërpriten aty-këtu nga gryka ose nga kanione nëndetare, disa prej të cilave me përmasat e Kanionit të Madh të famshëm. Gryka e Hudsonit, që nis nga Vazhdoni leximin →

Mineralet e para me sy tjetër Mineralet filluan të konsiderohen si lëndë natyrore në shekullin e gjashtëmbëdhjetë, periudhë në të cilën njerëzit u morën jo vetëm me studimin e Tokës, Vazhdoni leximin →

Përgjatë buzëve të kontinenteve Dikur mendohej se oqeanet kishin mbushur gropa me funde, pothuajse të rrafshëta. Përkundrazi, siç dihet sot fare mirë, peizazhet detare janë shumë të ngjashme me ato Vazhdoni leximin →

Shkaku i magnetizimit të Tokës Magnetizmi i Tokës provohet lehtë në sipërfaqen e saj, bile, me ndihmën e satelitëve artificialë, edhe në hapësirë. Por, në brendësi të planetit tonë gjendet Vazhdoni leximin →

Historia e Apalasheve Në rast se kthehemi shumë mbrapa në kohë, deri gjysmë miliard vjet më parë, mund të përfytyrojmë se në zonën ku sot shtrihet pjesa lindore e Amerikës Vazhdoni leximin →

Mos valë kontinentet vijnë nga thellësitë oqeanike Disa gjeologë janë të mendimit se dukuritë që ndodhin në këto thellësi të errëta prej dhjetë ose dymbëdhjetë kilometrash nën nivelin e detit, Vazhdoni leximin →

Edhe kontinentet zhvendosen Për herë të parë ideja e lëvizjes së kontinenteve të lashtë i vajti në mendje Frensis Bekonit, filozofit anglez të shekullit XVII, kur vuri re përputhjen me Vazhdoni leximin →