RRETHI I TROPOJES
✤ Shtrihet në Shqipërinë VL, kryesisht në zonën e Alpeve, duke zënë pjesën L të tyre. Sipërfaqja 1043 kmJ. Popullsia 41000. Përfshin dy qytete: Bajram Curri qendër e rrethit dhe Fierza, 56 fshatra të grupuara në 11 fshatra të bashkuara. Dendësia mesatare 39.2 banorë/km2, popullsia në qytet 14,7%, në fshat 85,3%, rritja natyrore 2,21%.

Mbizotëron relievi malor. Lartësia mesatare 1105 m. Zona më e lartë Grykat e Hapëta, ku është pika më e lartë «Ismet Sali Bruçaj* (262një ndër majat më të larta të vendit. Lu;—a kryesore është ajo e Valbonës, e njohur për aafairinë e saj të rrallë natyrore. Lumi kryesor ‘Taibona, lumenjë të tjerë më të vegjël janë: ‘TTmi i Currajt, i Gashit dhe i Tropojës. Klima ashtë mesdhetare kontinentale, kurse në ternxrin e Alpeve që zënë pjesën më të madhe, ka Limë malore. Në pellgun e T. që është më i msdhi dhe më i bukuri i Alpeve, temp. mesatare irjstore është 11,5°, mesatarja e muajve më të rmhtë 0,2° dhe më të ngrohtë 24,6°. Sasia mestare vjetore e reshjeve 1846 mm që bien kryeËsht aë formë shiu në muajt tetor-nëntor, në hrmë bore në stinën e dimrit. Erërat lokale larakteristike: «Veriu i zi» që fryn nga VL, nërërmjet qafës së Morinës, «Veriu i bardhë» që hyn nga V, nëpërmjet luginës së lumit të Gaihit; era e cila fryn nga J. Pasuritë minerale: kroxi.. kuarci, boksitet. Tokat bujqësore janë kryesisht 3ë kafenjta 77% dhe të murrme pyjore 22%. Pyjet ihe shkurret zëna 38°/o të sipërfaqes, kullotat 23%.

Rr. i T. është rreth industrial-hujqësor. Ind. :=p 67% të produktit shoqëror dhe është zhviLuar vetëm gjatë viteve të pushtetit popullor. Përfaqësohet kryesisht nga hidroenergjetika që ,ep 77% të të gjithë prodhimit industrial të rrethit (HEC «Drita e Partisë»). Degët e tjera ;anë: ind. ushqimore, e materialeve të ndërtimit, e kromit, e kuarcit, e drurit etj.

Bujqësia jep 16.3% të prodhimit të përgjithihëm shoqëror. Ka 10 koop. bujqësore, 1 NB. Xolektivizimi i bujqësisë filloi më 1953 dhe nbaroi më 1966. Sipërfaqja e punueshme e tokës 2ë 7.3% të sipërfaqes së përgjithshme. Në strukmrën e kulturave 53.5% e zënë himët e arave, 14% frutikultura e 1.3%vreshtat. Foragjeret zëna 27.2% të tokës arë. Ujitet 82% e tokës së pnnueshme, janë ndërtuar qindra km kanale aë s marrin ujin nga lumenjtë dhe 10 ujëmbajtës zë ujisin mbi 1600 ha tokë. Ujëmbajtësi më i madh është ai i Tplanit. Me mjete të mekanimara kryhen 91% të plugimeve e të mbjelljeve, 44% e prashitjeve, 60% e korrjeve dhe 100% e shirjeve. Kulturat kryesore janë: misri (43.2%) ts siparfaqes, gruri (20.7%). Kulturat e tjera janë: patatja, perimet, vreshtat dhe drurët frutorë. Të njohura për Tropojën janë kumbulla e zezë troaojane, dhe masivi i madh i gështenjave (2620 ha). Në blegtori mbizotërojnë dhentë, rriten dhitë dhe jopët. E përmendur është delja bardhokë për prodhimtari të lartë qumështi, mishi e leshi. Rendimentet më të larta në qumësht merren në NB dhe në koop. «Enver Hoxha», Bujan. Ka gjithashtu bletari të zhvilluar.

Rr. i T. përfshin nga ana etnografike Malësinë e Gjakovës (shih), trevë që dallohet për shumëllojshmërinë e varianteve, ngjyrave e motiveve të kostumeve popullore. Më të përhapur janë tirqit (çakshirët) e bardhë të bërë me shajak e gajtan të zi anash, për burra, pështjellaku i gjerë për gra ku mbizotëron ngjyra e kuqe si dhe xhubleta për zonën e Nikaj-Mërturit. Në vitet e pushtetit popullor zhvillim të vrullshëm ka marrë arsimi, kultura, shërbimi komunal. Rr. i T. ka 98 çerdhe, 35 shkolla 8-vjeçare, 9 shkolla të mesme. Janë ngritur 25 muze fshatrash, muzeu për Heroin e Popullit Bajram Curri në qytet, shtëpia muze për Heroin e Popullit Mic Sokoli në Bujan. Zhvillojnë veprimtari dega e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve, një pallat kulture, 2 kinema, biblioteka, 41 grupe folklorike, ansambli i këngëve dhe i valleve «Valbona», bërthama shkencore e historianëve, stacioni për eksperimentimin bujqësor. Ka 5 spitale, 10 shtëpi lindjeje, 78 ambulanca, 10 ldinika dhëmbësh, 10 farmaci, 5 laboratore klinike, lahorator baktereologjik. Rr. i T. ka rrjet të gjerë të shërhimit tregtar e komunal.

Burime, referenca dhe shënime:
● Fjalori Enciklopedik Shqiptar (1985)
● Artikulli origjinal – Rrethi I Tropojes