PARIDI DHE ARUSHA
— Na ishte njëherë e një kohë një mbret, që e quanin Priam e që ishte mbret i Trojës. Kur Priami kishte qenë i vogël, Herakli kishte rrethuar Trojën dhe e kishte zënë rob. Mirëpo, me lutje të Hesionës, motër e Priamit, e kishte liruar dhe një ditë prej ditësh Priami ishte bërë mbret.
Kur u bë mbret, Priami u martua me një princeshë, që e quanin Hekubë. Dhe bëri shumë fëmijë, aq shumë, sa s’i mbaj mend tërë emrat e tyre. Ai na kishte pesëdhjetë fëmijë!
— Ua, sa shumë paska pasur! — tha Lia.
— Fëmijët e Priamit ishin të shëndoshë e të bukur, po më i bukuri nga të gjithë, Paridi, nuk banonte në pallat me nënën dhe babanë e me vëllezërit e tjerë.
— Pse? — pyeti Leoja dhe Lia.
— Sepse, para se të lindte Paridi, e ëma kishte parë një ëndërr të çuditshme. Një natë, tek po flinte, iu bë sikur ndjeu në gjoks një flakë të madhe që po ia digjte tërë trupin. Pastaj e pa flakën të ngrihej e të zmadhohej gjithnjë e më shumë, të arrinte gjer te muret e Trojës dhe të digjte qytetin. Ajo u zgjua e trembur, thirri të shoqin dhe ia tregoi ëndrrën.
— Ëndrra jote qenka shumë e çuditshme, — tha Priami disi i trembur dhe ai vetë. — Duhet të thërresim njerëzit më të ditur të Trojës dhe të shohim se ç’do të thonë. Të nesërmen në mëngjes, Priami u ngrit, veshi një tunikë…
— Tunikë? — pyeti Lia.
— Po, një lloj këmishe e gjatë me mëngë. Pra, ai veshi tunikën e bardhë dhe një mantel të kuq dhe dërgoi të thërritnin dijetarët.
Dijetarët erdhën një nga një. Të gjithë ishin shumë pleq, me mjekër shumë të gjatë e me flokë të bardhë. Hynë në sallën e madhe, ku i pritnin Priami me Hekubën, dhe u ulën rreth e rrotull tyre, në ca karrige të bukura, të stolisura me gozhda prej argjendi. Dhe Hekuba, ulur në fron pranë Priamit, tregoi ëndrrën e saj.
Dijetarët e dëgjuan në heshtje. Kur ajo pushoi së foluri, më i moçmi i tyre u ngrit dhe foli duke tundur kokën flokëbardhë:
— Ëndrra jote është ëndërr e keqe, o Hekubë. Djali që do të lindësh do të jetë shkaku i një zjarri të madh, që do të shkatërrojë Trojën. Kështu më duket mua.
U ngritën edhe dijetarët e tjerë, tundën kokat flokëbardha dhe thanë në një gojë:
—Ëndrra jote është një ëndërr e keqe, o Hekubë. Djali që do të lindësh do të jetë shkaku i një zjarri të madh, që do të shkatërrojë Trojën. Kështu na duket neve.
Pastaj, njëri pas tjetrit, dijetarët pleq dolën nga pallati.
Kur Priami dhe Hekuba mbetën vetëm në sallën e madhe, Priami u përpoq të ngushëllonte gruan e tij të mjerë.
—Ne kemi shumë fëmijë dhe mund të bëjmë pa këtë që do të lindë. S’është e udhës ta mbajmë në shtëpi, në qoftë e vërtetë se për shkak të tij do të digjet Troja.
—Po sikur të jenë gabuar dijetarët? Sikur ëndrra ime të ketë ndonjë kuptim tjetër?
—Dijetarët nuk gabohen kurrë, veç kësaj, ti e pe se të gjithë ishin në një mendje… Jo, jo, s’mund ta mbajmë foshnjën në shtëpi! Sapo të lindë, do ta shpiem larg, në pyll, dhe do ta lëmë atje. Kësodore do ta shpëtojmë qytetin tonë.
—Po ç’do të bëjë vogëlushi i shkretë, i braktisur në mes të pyllit? Do të vdesë domosdo e ne do të jemi shkaktarë për vdekjen e tij!
Atëherë Priami i shpjegoi Hekubës se ata duhej të mendonin në krye për vendin e tyre, pastaj për fëmijët e vet.
Mbretëresha e mjerë u bind. Kur lindi Paridi i vogël, e futi në një kanistër të bukur, që e kishte përgatitur për të, e lidhi me pelena të qëndisura, e mbështolli me një batanije prej leshi të butë e të ngrohtë, e puthi shumë herë dhe ia dorëzoi të shoqit.
Pastaj u kthye e pikëlluar në dhomën e saj, duke menduar të birin që kishte braktisur. Priami mori birin e vogël dhe dërgoi të thërriste një nga barinjtë, që e quanin Agela.
—Agela, — i tha ai. — Kjo foshnjë duhet të vdesë. Shpjere në malin Ida, larg çdo shtëpie e çdo qyteti, dhe lëre vetëm majë malit. Kështu dua unë.
Agelau nuk foli, mori foshnjën dhe e shpuri majë malit Ida, larg çdo shtëpie e çdo qyteti. E la te kreshta dhe u kthye në kasollen e tij rrëzë malit.
Mirëpo ndodhi diçka e çuditshme. Një arushë kalonte çdo mëngjes nga kasollja e Agelaut, ngjitej majë malit dhe zbriste kur ngrysej. Ç’kërkonte aty lart kjo arushë, që dukej si njeri, sepse na ishte shumë e qetë dhe hijerëndë? Agelau deshi të merrte vesh si qe puna dhe, një ditë, i ra pas me hap të ngadalshëm dhe pa se arusha, me të arritur majë malit, iu afrua kanistrës ku ishte Paridi i vogël, i hipi përsipër, i dha qumësht foshnjës e pastaj u largua. Agelau u kthye në shtëpi i mahnitur dhe ia tregoi të gjitha së shoqes.
—Po kjo qenka një mrekulli! — tha e shoqja. — Kjo do të thotë se zotat e paskan me sy të mirë princin e vogël dhe ne s’duhet ta lëmë të vdesë!
—Mirë thua, po shkoj ta marr, — tha Agelau. U ngjit majë malit, mori foshnjën me gjithë kanistër dhe e solli në shtëpi.
Atij dhe së shoqes i dukej si ëndërr që u bënë me një foshnjë kaq të bukur e të dashur.
—Ç’u bë pastaj, a doli fjala e dijetarëve? — pyeti Lia.
—Dale, pa do ta marrësh vesh. Paridin e rriti Agelau dhe e shoqja. Ai kujtonte se ata ishin me të vërtetë prindërit e tij dhe i thërriste baba dhe nënë. Kur u rrit, filloi të kulloste dhentë. Bënte potere, hahej me fëmijët e tjerë që ruanin dhentë si ai, e i mundte gjithnjë në rendje dhe në kërcim. Herë-herë çunakët luanin me disk, edhe në disk Paridi i mundte shokët gjithnjë. Me një fjalë, ky ishte më i forti nga të gjithë barinjtë dhe më i bukuri.
Në malin Ida banonte një vajzë e re, që e quanin Enonë. Ishte kaq e hijshme, sa Feb Apoloni, perëndia e diellit, i kishte falur një dhunti: ajo i merrte vesh më parë nga të gjithë ngjarjet që ndodhnin.
Enona kaloi një mëngjes andej nga luadhi ku Paridi kulloste dhentë, që të mblidhte manushaqe dhe luleshqerra. Ajo na ishte veshur e tëra në të bardha; në flokët, në duar dhe në brez mbante tufëza dhe kurora manushaqesh, dhe ecte duke këputur lule e duke kënduar.
Paridi po i binte në fyell një melodie që ia kishte mësuar Agelau, kur pa vajzën e re që po kalonte. Iu duk aq e hijshme, sa pushoi së rëni fyellit, i doli përpara dhe i foli. Edhe Enonës i pëlqeu fort ky bari i pashëm, që i binte fyellit aq mirë dhe fliste me aq lezet. Kështu, që të dy të rinjtë shkuan te kroi, ku pinë ujë të kulluar e të freskët në pëllëmbën e dorës.
Pas këtij mëngjesi, Enona shkonte ditë për ditë te luadhi ku Paridi kulloste dhëntë. Ulej pranë tij buzë kroit, në hijen e një ahu të lashtë, dhe e dëgjonte Paridin kur i binte fyellit; ose këndonte bashkë me të dhe zogjtë vinin rrotull tyre dhe cicëronin; ose ajo mblidhte lule dhe thurte kurorëza, ndërsa Paridi kërkonte për të manushaqet e fshehura midis barit dhe këpuste për të degët më të lulëzuara.
Dhe ja, një mëngjes pranveror, kur gjithë zogjtë po këndonin dhe lulet shkëlqenin nga vesa, dhe barërat e harlisura valëviteshin në erë, Paridi na u martua me Enonën. Shkoi bashkë me të, si shumë herë të tjera, në hijen e ahut të lashtë dhe me thikën e tij skaliti në dru disa fjalë, të cilat ia lexoi Enonës.
Ja ç’kishte shkruar: «Kur Paridi do të jetojë pa Enonën e tij, atëherë uji i Ksantos do të ngjitet prapë te burimi.
—Ksanto? — pyeti Leoja.
—Po, lumi që rridhte aty afër.
— Çfarë kishte shkruar Paridi? — pyeti Leoja.
—Uji i lumit rrjedh gjithnjë poshtë dhe zbret nga mali, ku e ka burimin, e më në fund derdhet në det. A ngjitet kurrë në mal?
—Jo, — tha Leoja.
—Me këto fjalë Paridi donte të thoshte se ai s’mund të rronte pa Enonën, sepse uji i lumit Ksanto nuk do të ngjitej kurrë te burimi. E kuptove tani?
—Posi. Po pastaj ç’ndodhi?
—Kaluan ca kohë dhe Paridi me Enonën vazhdonin të rronin bashkë dhe të duheshin.
—Mos është vallë e trishtueshme kjo histori? — pyeti Leoja.
—Disi.
—Ë mora me mend. Po për kë do të jetë e trishtme? Për Enonën?
—Po. Por sot s’mund t’i jap fund tregimit. Është shumë i gjatë.