KUR TOKA LËKUNDET Nën litosferë, shumë kilometra thellë punojnë forca vigane. Ato zhvendosin, shtrembërojnë, shtrijnë dhe ngjeshin. Janë forca të tilla që krijojnë male dhe janë më të fuqishme se të gjitha forcat e tjera, njerëzore ose natyrore, që veprojnë mbi sipërfaqen e planetit. Në shumë vende të botës popujt
Male, vullkane dhe tërmete Thyerjet e mëdha të shtresave shkëmbore në anët e zonave alpine pa dyshim e lejojnë magmën të ngjitet drejt sipërfaqes dhe të formojë kështu vullkane, ose të rrjedhë horizontalisht. Në kohët gjeologjike të vonshme tërmetet në këtë zonë kanë qenë të shpeshta, ashtu siç kanë qenë
Formimi i fosileve Dhe tani le të imagjinojmë një udhëtim mbrapa e të kthehemi 400 milionë vjet më parë. Mbi fundin e detit vdes një trilobit, një lloj kafshe me formë të ngjashme me atë të gaforres sonë, dhe një rrymë detare e rimbulon atë me rërë. Kalojnë qindra vjet.
Fosilet udhërrëfyese për të përcaktuar moshën Megjithatë, rindërtimi i së kaluarës përmes shtresave shkëmbore shpeshherë është tepër i vështirë. Asnjë zonë nuk përmban në shkëmbinjtë e saj një regjistrim të plotë të historisë së të kaluarës. Shpesh erozioni ka formuar pjesërisht ose plotësisht disa shtresa, të cilat, në zonat malore
Thesari i moçaleve Nxehtësia, presioni dhe veprimet kimike i shndërrojnë fundërrimet në mënyrë të habitshme. Më poshtë po japim historinë e një zone tipike minerare. Rreth 225 deri 275 milionë vjet më parë në truallin e Amerikës që sot quhet Pensilvania Perëndimore, ekzistonte një zonë e pamatur moçalore ku brumbujt
Kolona gjeologjike Pas një shekulli e gjysmë studimesh gjeologjia dha një panoramë të detajuar, ndonëse akoma të paplotësuar krejtësisht, të historisë së Tokës për një miliardë vjetët e fundit. Tre ose katër miliardët e parë janë të mbështjellë me mister.
Magneti dhe busulla Edhe në mesjetë përdorej busulla për tu orientuar në detet e panjohura, por nocioni më i saktë rreth fushës magnetike të Tokës u formua në vitin 1600: atë vit fizikani anglez Uiliam Xhilbert referoi mbi disa eksperimente interesante të zhvilluara me një sferë magnetiti, një mineral hekuri,
Një enigmë e zgjidhur Shkëmbinjtë metamorfikë, të formuar nga shkëmbinjtë shpërthimorë dhe fundërresorë, për një kohë të gjatë paraqisnin një problem të pazgjidhur për gjeologët. Ata mund të zbulohen në gjithfarë fazash të formimit të tyre, të cilat mund të jenë të thjeshta ose dhe shumë të ndërlikuara, dhe mund
Graniti pyetje e vështirë Natyra e shkëmbinjve që ne i quajmë granite mund të shpjegohet me atomet «endacake», me temperaturën dhe me presionin. Sipas një teorie të pranuar nga të gjithë, dikur Toka ka qenë një lëmsh në gjendje të shkrirë. Në bazë të kësaj teorie disa shkencëtarë pohojnë
Një pyetje ngacmuese Në të gjitha Zonat e Tokës, syri vrojtues i gjeologut sheh rezultatet e lëvizjeve të kores së Tokës, por në asnjë vend nuk gjen një shpjegim me të vërtetë të kënaqshëm të forcave që janë edhe tani shkaktare të këtyre lëvizjeve. Njerëzit e lashtë besonin se në
Një histori koherente e së kaluarës Menjëherë pas vitit 1800 këto koncepte u shqyrtuan dhe u zhvilluan nga natyralisti i shquar francez Xhorxh Kyvie, njohës specialist i strukturës së bimëve dhe kafshëve, që vuri në dukje se fosilet e një shtrese të veçantë shkëmbore ndryshonin në përgjithësi nga fosilet që
NGA FUNDI I DETEVE GJER TE RETË Në historinë e Tokës ndeshen periudha të gjata qetësie dhe periudha të shkurtra trazirash. Gjatë një periudhe të caktuar forcat nëntokësore veprojnë fuqishëm në një zonë, pastaj qetësohen. Për disa miliona vjet janë zhvilluar lëvizje të rëndësishme që kanë përfunduar me çarje dhe,
Një kaos shkëmbor Për gjeologët Alpet përbëjnë problemin më shqetësues të Tokës. Njëqind milionë vjet më parë, në kohën e dinozaurëve, zona alpine ishte një fund deti, mbi të cilin grumbulloheshin mbeturina. Ndofta pesëdhjetë milionë vjet më parë, një pjesë e këtij fundi të lashtë, filloi të ngrihej duke formuar
Malet e perëndimit Vargu i Maleve Shkëmbore ka një histori shumë më të ndërlikuar se ajo e maleve Apalashe. Ky vargmal madhështor përbëhet në të vërtetë nga një sërë vargmalesh që shtrihen në një zonë shumë të gjerë, e cila shkon që nga Arktiku deri në Kaliforni dhe që nga
Mos valë kontinentet vijnë nga thellësitë oqeanike Disa gjeologë janë të mendimit se dukuritë që ndodhin në këto thellësi të errëta prej dhjetë ose dymbëdhjetë kilometrash nën nivelin e detit, mund të ndihmojnë për të shpjeguar se si janë formuar vetë kontinentet. Disa pjesë të ftohta të kores së Tokës