9.6 Përpjekjet për shkollën Zgjimi i identitetit kombëtar e i kulturës së Rilindjes ndër shqiptarët e jugut në këtë periudhë ishte i lidhur ngushtë jo vetëm me veprimtaritë politike e Vazhdoni leximin →

9.5 Shkrimtarët gegë veriorë të Shkodrës Në Shqipërinë veriore lëvizja e zgjimit kombëtar, Rilindja, do të zinte rrënjë më me ngadalë se në pjesën jugore. Terreni i ashpër malor dhe Vazhdoni leximin →

9.4 Letërsia toske e Jugut të Shqipërisë nën ndikimin kulturor grek Shqiptarët toskë në jug të vendit, ashtu si vëllezërit Frashëri, kishin qenë gjithmonë nën ndikimin e fortë të Greqisë Vazhdoni leximin →

9.3 Vëllezërit Frashëri dhe letërsia e romantizmit kombëtar të Rilindjes Në një park mbi Tiranë ka një përmendore kushtuar tre vëllezërve Frashëri, të cilët me veprën e tyre i dhanë Vazhdoni leximin →

9.2 Letërsia katolike shkodrane e mesit të shekullit të nëntëmbëdhjetë Edhe pse shprehja e idealeve të lëvizjes kombëtare do të përbënte élan vital të letrave shqipe në shekullin e nëntëmbëdhjetë, Vazhdoni leximin →

9. PERIUDHA E RILINDJES. LETËRSIA E ZGJIMIT KOMBËTAR SHQIPTAR 9.1 Fillimet e ndërgjegjes kombëtare (1830-1850) Tatëpjeta graduale politike dhe ekonomike e Perandorisë Osmane në shekullin e tetëmbëdhjetë, e shoqëruar me Vazhdoni leximin →

8.2 Rënia e traditës myslimane Pothuajse të gjithë autorët e mbetur të letërsisë myslimane të shekullit të njëzetë që njohim sot janë nga Kosova. Njëri nga më pjellorët ndër ta Vazhdoni leximin →

8. LETËRSIA MYSLIMANE DHE BEKTASHIANE 1850-1950 8.1 Arti bektashian Ndonëse forcat më krijuese dhe novatore të letërsisë dhe kulturës shqiptare në gjysmën e dytë të shekullit të nëntëmbëdhjetë ishin inkuadruar Vazhdoni leximin →

7.7 Ndihmesa e shkrimtarëve dhe studiuesve arbëreshë që shkruan italisht Fillimi i shekullit të nëntëmbëdhjetë shënoi kështu daljen e një numri të mirë poetësh e autorësh arbëreshë që provuan të Vazhdoni leximin →

7.6 Shkrimtarë të tjerë arbëreshë të shekullit të nëntëmbëdhjetë Ndër shkrimtarët arbëreshë më të vegjël të fillimit të shekullit të nëntëmbëdhjetë mund të përmendet Benjamin Frashini84 (ital. Beniamin Frascini), poet Vazhdoni leximin →

7.5 Poetë romantikë: Françesk Santori, Gavril Dara i Riu dhe Zef Serembe Zgjimi kulturor romantik i arbëreshëve në mesin e shekullit të nëntëmbëdhjetë solli një tjetër shkrimtar me talent origjinal. Vazhdoni leximin →

7.4 Jeronim De Rada dhe letërsia arbëreshe e shekullit të nëntëmbëdhjetë Jeronim De Rada61 (ital. Girolamo De Rada, 1814-1903), është jo vetëm shkrimtari më i mirënjohur i letërsisë arbëreshe, por Vazhdoni leximin →

7.3 Gjurmë të fundit të shkrimeve katolike në Shqipërinë e shekullit të tetëmbëdhjetë Në Shqipërinë e shekullit të tetëmbëdhjetë nuk u krijua një letërsie e vërtetë në traditën katolike. Megjithatë Vazhdoni leximin →

7.2 Letërsia arbëreshe në shekullin e tetëmbëdhjetë Vepra e parë e letërsisë arbëreshe, E mbsuame e krështerë (Doktrina Kristiane) nga kryeprifti sicilian Lekë Matrënga (1567-1619), daton aty nga fundi i Vazhdoni leximin →

7. SOTTO IL SERENO CIELO ITALIANO (Nën qiellin e kthjellët italian). LETËRSIA ARBËRESHE NË SHEKUJT XVIII E XIX 7.1 Emigrimi shqiptar në Itali Një degë e fuqishme e letërsisë shqiptare Vazhdoni leximin →

6.4 Përfundime Mbizotërimi i greqishtes si gjuhë e arsimit dhe kulturës së krishterë në Shqipërinë jugore si dhe qëndrimi shpesh armiqësor i kishës ortodokse ndaj përhapjes së shkrimeve në gjuhën Vazhdoni leximin →

6.3 Fjalorë dhe gramatika Theodhor Kavalioti16 (rreth 1718-1789), i njohur në greqishte me emrin Theodôros Anastasios Kaballiôtês, ka qenë një dijetar arumun nga Voskopoja, i cili dha një ndihmesë të Vazhdoni leximin →

6.2 Shqipja me alfabet grek e me alfabete të tjera Në shekullin e tetëmbëdhjetë dhe në fillim të shekullit të nëntëmbëdhjetë, prapëseprapë gjejmë një numër dokumentesh në gjuhën shqipe, të Vazhdoni leximin →

6.1 Përçarje në identitetin kulturor Para inkursioneve turke të fundit të shekullit të katërmbëdhjetë Shqipëria shpesh kishte qenë kufiri midis sferave antagoniste të ndikimit të katolicizmit roman dhe ortodoksizmit grek. Vazhdoni leximin →

5.5 Përfundime Bejtexhinjtë shqiptarë, në përgjithësi, nuk qenë poetë të nivelit të klasikëve persianë e arabë, aftësia e lartë letrare artistike e të cilëve vinte pas një mijëvjeçari qytetërimi oriental Vazhdoni leximin →

5.4 Shkrimtarë minorë të periudhës Njihen një numër poetësh të tjerë të hershëm myslimanë, veprat e të cilëve kanë ardhur vetëm pjesërisht deri në ditët tona ose nuk kanë ardhur Vazhdoni leximin →

5.3 Letërsia e bejtexhinjve Kalimi nga turqishtja, persishtja dhe arabishtja te shqipja si mjet i shprehjes letrare përfundoi në një shembull të asaj që njihet si letërsi Alhamiado, term spanjisht Vazhdoni leximin →

5.2 Shkrimtarët me prejardhje shqiptare që shkruan turqisht. Një nga më origjinalët ndër poetët e hershëm të Perandorisë Osmane ishte Mesihi i Prishtinës4 (rreth 1470-1512) i njohur në turqishtë si Vazhdoni leximin →

5. SHKËLQIMI I ORIENTIT. LETËRSIA MYSLIMANE E SHEKULLIT XVIII DHE FILLIMIT TË SHEKULLIT XIX 5.1 Kushtet historike dhe kulturore Më 28 qershor 1389 turqit mundën koalicionin e forcave ballkanike nën Vazhdoni leximin →

4.7 Përfundime për letërsinë e shekujve XVI e XVII Të pesë shkrimtarët kryesorë shqiptarë të shekujve të gjashtëmbëdhjetë dhe shtatëmbëdhjetë: Gjon Buzuku, Lekë Matrënga, Pjetër Budi, Frang Bardhi dhe Pjetër Vazhdoni leximin →

4.6 Veprat dytësore të shekullit të shtatëmbëdhjetë Vepra të tjera të letrave shqiptare janë të pakta e të rralla, larg njëra-tjetrës, si palma që shfaqen aty-këtu në horizontin e një Vazhdoni leximin →

4.5 Pjetër Bogdani dhe Cuneus prophetarum (1685) Pjetër Bogdani (rreth 1630-1689), i njohur në italishte si Pietro Bogdano, është shkrimtari i fundit dhe dukshëm më origjinali i letërsisë së hershme Vazhdoni leximin →

4.4 Frang Bardhi dhe fjalori i tij latinisht-shqip (1635) Frang Bardhi (1606-1643) është i katërti në radhën e shkrimtarëve të hershëm shqiptarë me emër. Ai është autor i fjalorit të Vazhdoni leximin →

4. FILLIMET E LETËRSISË NË SHQIPËRI. SHEKUJT XVI E XVII Nga shekulli i pesëmbëdhjetë e këndej, Shqipëria u nda në tri sfera kulturore e gjuhësore të dallueshme nga njëra-tjetra: sfera Vazhdoni leximin →

4.3 Veprat e Pjetër Budit (1618-1621) Dy breza pas Gjon Buzukut vjen figura e dytë më e madhe e letërsisë së hershme brenda Shqipërisë. Pjetër Budi17 (1566-1622), autor i katër Vazhdoni leximin →

4.2 Lekë Matrënga dhe Doktrina e Krishterë (1592) Lekë Matrënga (Luca Matranga, 1567-1619) ka qenë një klerik ortodoks i bashkësisë arbëreshe të Sicilisë. Ai ka lindur ose në Horën e Vazhdoni leximin →

4.1 Gjon Buzuku dhe libri i parë shqip (1555) Vepra e njohur përgjithësisht me emrin Meshari nga Gjon Buzuku është libri i parë në gjuhën shqipe e njëherazi një nga Vazhdoni leximin →

3.2 Fillimet e shkrimit shqip Krahasuar me gjuhët e tjera kombëtare të Evropës, shqipja nuk gëzon traditë letrare të gjatë. Në fakt, shqipja është gjuha kombëtare e fundit në Evropë Vazhdoni leximin →

3. LINDJA E LETËRSISË SË SHKRUAR NË SHQIPËRI 3.1 Traditat humaniste të Rilindjes evropiane Shqiptarët u kishin dhënë ndihmesën e tyre modeste letërsisë dhe kulturës perëndimore shumë kohë më parë Vazhdoni leximin →

2.2 Përmendjet më të hershme për shqiptarët Shqiptarët kanë hyrë në analet e historisë së dokumentuar në gjysmën e dytë të shekullit të njëmbëdhjetë. Vetëm në këtë periudhë mund të Vazhdoni leximin →