Rilindja Kombëtare

[]Historia shqiptare

KREU – I – RILINDJA KOMBËTARE SHQIPTARE DHE VEÇORITË E SAJ DALLUESE
Rilindja Kombëtare – një epokë e re historike
Programi politik i Rilindjes
Forcat shoqërore të lëvizjes kombëtare
Karakteri demokratik dhe antifeudal i Rilindjes
Iluminizmi
Çështja fetare
Tradita historike
Faktori ndërkombëtar
Periodizimi i lëvizjes kombëtare

KREU II ZHVILLIMI EKONOMIK DHE SHOQËROR I SHQIPËRISË GJATË SHEK. XIX – FILLIMI I SHEK. XX
1. TROJET SHQIPTARE
Shtrirja e trojeve shqiptare
Struktura ekonomike dhe shoqërore e viseve shqiptare në vitet 30-40
Ndryshimet administrative. Organizimi i vilajeteve
Vilajetet Sanxhakët dhe kazatë
2. ZHVILLIMI I EKONOMISË SË TREGUT NË QYTET
Ekonomia qytetare. Shthurja e esnafeve
Zhvillimi i mëtejshëm i tregut të brendshëm
Punishtet manifakturore dhe fabrikat e para
Struktura shoqërore e qyteteve
3. DEPËRTIMI I EKONOMISË SË TREGUT NË FSHAT
Rritja dhe copëzimi i pronës çifligare
Marrëdhëniet agrare brenda çifligjeve
Lindja e borgjezisë agrare
Fshatarët pronarë
Kurbeti
Malësorët e Veriut
Struktura shoqërore e fshatit në fund të sundimit osman

KREU III LËVIZJA KOMBËTARE SHQIPTARE NË VITET 30-70 TË SHEK. XIX
1. FILLIMET E LËVIZJES KOMBËTARE
Gjendja në Shqipëri pas reformave të para centralizuese osmane
Fillimet e ideologjisë e të kulturës kombëtare
Tiparet e reja të lëvizjeve çlirimtare kundërosmane
2. KRYENGRITJET KUNDËROSMANE NË VITET 30-40
Kryengritjet e vitit 1833
Përpjekjet për organizimin e një kryengritjeje të përgjithshme (1834-1835)
Kryengritjet shqiptare të viteve 1836-1839
Kryengritja e Dervish Carës (1843-1844). Qëndresa kundërosmane në Shqipërinë e Veriut
Kryengritja e vitit 1847 në Shqipërinë e Jugut
3. IDEOLOGËT E PARË TË LËVIZJES KOMBËTARE
Naum Veqilharxhi dhe Jeronim de Rada.
Lëvizja e arbëreshëve të Italisë në përkrahje të çështjes kombëtare në vitet 30-40
4. KUNDËRSHTIMI I PLANEVE EKSPANSIONISTE TË SHTETEVE FQINJE. SHQIPËRIA DHE KRIZA LINDORE E VITEVE 1853-1856
“Megali Idea” greke dhe “Naçertania” serbe
Lufta kundër “turkomanizmit” dhe “grekomanizmit”
Kriza Lindore e viteve 1853-1856 dhe Shqipëria
Shqipëria gjatë krizës ballkanike të viteve 60
5. ACARIMI I MARRËDHËNIEVE TË SHQIPTARËVE ME SUNDIMTARËT OSMANË DHE QËNDRESA NDAJ TYRE (VITET 1850-1873)
Pasojat e Tanzimatit në Shqipëri
Revolta e popullsisë së Shkodrës më 1854
Kryengritja e Dibrës dhe revolta e Shkodrës kundër Tanzimatit (1860-1861)
Lëvizja e vitit 1862 në Mirditë
Qëndresa kundërosmane e viteve 1867-1873

KREU – IV – MENDIMI POLITIK DHE KULTURA KOMBËTARE NË VITET 50-70 TË SHEK. XIX
1. RRYMAT POLITIKE NË LËVIZJEN KOMBËTARE NË FUND TË VITEVE 60 DHE NË FILLIM TË VITEVE 70
Mendimi politik dhe kultura kombëtare
2. KULTURA KOMBËTARE NË VITET 50 – 70
Përpjekjet për organizimin e shoqërisë kulturore dhe çështja e alfabetit të gjuhës shqipe (vitet 1850-1871)
Lëvizja letrare dhe botimet shkencore

KREU – V – LIDHJA SHQIPTARE E PRIZRENIT (1878 – 1881)
1. KRIZA LINDORE DHE LËVIZJA SHQIPTARE
Fillimet e viteve 70 të shek. XIX
Shqipëria në fillim të Krizës Lindore (1875-1876)
Marrëveshja e Budapestit dhe lufta ruso-turke e viteve 1877-1878
Komiteti i Janinës dhe projekti i kryengritjes çlirimtare kundërosmane (1877)
Komiteti i Stambollit dhe platforma e tij politike
2. THEMELIMI I LIDHJES SHQIPTARE TË PRIZRENIT
Shqipëria dhe Traktati i Shën-Stefanit (3 mars 1878)
Rrymat politike dhe protestat shqiptare
Themelimi i Lidhjes së Prizrenit (10 qershor 1878)
Kanuni dhe Urdhëresa (17 qershor 1878)
3. MBROJTJA E TROJEVE SHQIPTARE
Shqipëria dhe Kongresi i Berlinit (13 qershor-13 korrik 1878)
Acarimi i marrëdhënieve shqiptaro-turke. Aksioni i Gjakovës (korrik-shtator 1878)
Kuvendi i Dibrës dhe rezoluta e tij (1 nëntor 1878)
Mbrojtja e trojeve jugore. Kuvendi i Prevezës (11 janar 1879) dhe misioni diplomatik i Abdyl Frashërit (pranverë 1879)
Mbrojtja e Plavës dhe e Gucisë (tetor 1879-janar 1880)
Mbrojtja e Hotit dhe e Grudës (pranverë 1880)
4. LËVIZJA PËR AUTONOMINË E SHQIPËRISË
Lëvizja kundër administratës osmane gjatë vitit 1879
Lëvizja autonomiste gjatë pranverës 1880
Konferenca e Berlinit dhe çështja shqiptare në arenën ndërkombëtare (qershor-gusht 1880)
Kuvendi i Gjirokastrës (23 korrik 1880)
5. MBROJTJA E ULQINIT. KUVENDI I DIBRËS (GUSHT-NËNTOR 1880)
Demonstrata navale (gusht-tetor 1880)
Kuvendi i Dibrës (20-24 tetor) Lufta e Ulqinit
6. LËVIZJA KULTURORE SHQIPTARE NË VITET E LIDHJES SË PRIZRENIT (1878-1881)
Mendimi politik, filozofik e shoqëror në vitet e Lidhjes së Prizrenit
Letërsia politike
Shoqëria e të Shtypurit Shkronja Shqip (Shoqëria e Stambollit-1879)
Letërsia popullore dhe artistike
7. LUFTA PËR REALIZIMIN E AUTONOMISË DHE SHTYPJA E LIDHJES SË PRIZRENIT
Kryengritja e armatosur dhe formimi i qeverisë së përkohshme (dhjetor 1880-janar 1881)
Betejat e fundit të Lidhjes dhe shtypja e saj (prill 1881)
Rëndësia historike e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit

KREU – VI – ZHVILLIMI I LËVIZJES KOMBËTARE NË SHQIPËRI NË VITET 1882 – 1895
1. KUSHTET E REJA POLITIKE PAS SHTYPJES SË LIDHJES SË PRIZRENIT
Gjendja politike pas Lidhjes së Prizrenit
Politika e Fuqive të Mëdha dhe e shteteve ballkanike ndaj Shqipërisë
Vija politike e rilindësve
2. KRYENGRITJET SHQIPTARE NË VITET 1883-1895
Kryengritjet kundërosmane në vitet 1883-1885
Kryengritjet shqiptare të viteve 1887-1893
3. PËRPJEKJET PËR ZHVILLIMIN E ARSIMIT DHE TË KULTURËS KOMBËTARE. KONTRIBUTI I DIASPORËS SHQIPTARE
Organizimi dhe veprimtaria e diasporës shqiptare
Përhapja e mësimit shqip dhe e shkollave kombëtare

KREU – VII – NGRITJA E LËVIZJES KOMBËTARE NË VITET 1896-1900.
LIDHJA SHQIPTARE E PEJËS (1899-1900)

1. LËVIZJA AUTONOMISTE NË VITET 1896-1897
Shqipëria dhe çështja maqedone
Kërkesat për autonominë e Shqipërisë (1896)
Çështja shqiptare gjatë Krizës Lindore të vitit 1897
Besëlidhja Shqiptare e vitit 1897 dhe qëndresa e armatosur kundërosmane
2. LIDHJA SHQIPTARE E PEJËS (1899-1900)
Rrethanat e brendshme dhe të jashtme politike në pragun e themelimit të Lidhjes (1898)
Kuvendi i Pejës dhe themelimi i Lidhjes Shqiptare (23-29 janar 1899)
Shtrirja e Lidhjes në viset e tjera të Shqipërisë (shkurt-qershor 1899)
Qëndrimi i mendimtarëve rilindës ndaj Lidhjes Shqiptare
Përpjekjet për thirrjen e një kuvendi të përgjithshëm shqiptar (prill-qershor 1899)
Lufta e Lidhjes kundër administratës osmane dhe shtypja e saj (tetor 1899 – dhjetor 1900)
3. PROGRAMI POLITIK I SAMI FRASHËRIT DHE I ISMAIL QEMALIT (1899-1900)
Traktati politik i Sami Frashërit “Shqipëria ç’ka qënë, ç’është e ç’do të bëhetë?” (1899)
Ismail Qemali dhe programi i tij i vitit 1900

KREU – VIII – RRITJA E LËVIZJES KOMBËTARE NË SHQIPËRI NË VITET 1901-1908
1. LËVIZJA KOMBËTARE DHE REFORMAT E FUQIVE TË MËDHA (1901-1904)
Depërtimi austriak dhe italian në fushën ekonomike, kishtare dhe shkollore
Qëndresa ndaj sunduesve osmanë dhe kundërshtimi i ndërhyrjeve të Fuqive të Mëdha në vitet 1901-1903
Programi i reformave i Myrcshtegut (22 tetor 1903) dhe kryengritjet shqiptare të vitit 1904
2. KOMITETET “PËR LIRINË E SHQIPËRISË”. LUFTA E ARMATOSUR E ÇETAVE (1905-1908)
Themelimi i komiteteve “Për lirinë e Shqipërisë” dhe programi i tyre (1905)
Qëndresa e armatosur kundërosmane e viteve 1905-1907. Ngjarjet e Kurbinit
Veprimtaria e çetave të armatosura (1906-1908)
Çështja e aleancës shqiptaro-greke dhe bullgaro-shqiptare (1907)
Zgjerimi i lëvizjes atdhetare në kolonitë e mërgimit (1896-1908)

KREU – IX – ZHVILLIMI I IDEOLOGJISË DHE I KULTURËS SË RILINDJES KOMBËTARE
(VITET 80 TË SHEK. XIX – 1912)

1. MENDIMI POLITIKO-SHOQËROR, SHKRIMI DHE SHKOLLA SHQIPE
Pashko Vasa (1825-1892)
Sami Frashëri (1850-1904)
Shtypi
Lëvrimi i gjuhës shqipe dhe përhapja e shkrimit shqip
2. LETËRSIA DHE ARTET
Letërsia
Naim Frashëri (1846-1900)
Andon Z. Çajupi (1866-1930)
Asdreni (1872-1947)
Ndre Mjeda (1866-1937)
Shtjefën Gjeçovi (1873-1929)
Folklori dhe folkloristika
Artet figurative
Teatri dhe muzika

KREU X – LËVIZJA POLITIKE KULTURORE NË SHQIPËRI PAS SHPALLJES SË KUSHTETUTËS TURKE (1908 – 1910)
Revolucioni i turqve të rinj (1908) dhe shqiptarët
Kuvendi i Ferizajt (14-23 korrik 1908). Shpallja e kushtetutës
Regjimi i turqve të rinj dhe qëndrimi i shqiptarëve ndaj tij (24 korrik – tetor 1908)
Klubet kombëtare (1908)
Çelja e shkollave shqipe dhe përhapja e mësimit shqip (korrik-nëntor 1908)
Kongresi i Manastirit për njësimin e alfabetit të gjuhës shqipe (14-22 nëntor 1908)
Shqipëria gjatë zgjedhjeve parlamentare të vitit 1908 dhe Kundërrevolucionit të prillit të vitit 1909
Shkolla e shkrimi shqip pas Kongresit të Manastirit dhe dhuna xhonturke (dhjetor 1908 – gusht 1909)
Ekspeditat ushtarake të Xhavit Pashës në Kosovë dhe Kryengritja shqiptare e vitit 1909 (maj-tetor 1909)
Kongresi i Dibrës (23-29 korrik 1909)
Kongresi Kombëtar i Elbasanit (2-8 shtator 1909)
Reaksioni xhonturk dhe qëndresa kundër tij (1909-1910)
Kongresi i Dytë i Manastirit (2-3 prill 1910)

KREU – XI – KRYENGRITJA E KOSOVËS E VITIT 1910
1. SHPËRTHIMI I KRYENGRITJES (MARS – PRILL 1910)
Fillimi i kryengritjes. Kuvendi i Verrave të Llukës
Përkrahja e kryengritjes nga grupi parlamentar shqiptar
2. VEPRIMET LUFTARAKE
Sukseset e para të kryengritësve
Beteja e Kaçanikut
Mbrojtja e Carralevës (8-10 maj)
Qëndresa e kryengritësve në Qafë-Morinë dhe në Qafën e Agrit
Shtrirja e terrorit xhonturk në viset e tjera
3. QËNDRIMI I FAKTORIT NDËRKOMBËTAR NDAJ KRYENGRITJES SHQIPTARE
Qëndrimi i shteteve ballkanike
Kryengritja e Kosovës dhe Fuqitë e Mëdha

KREU – XII – KRYENGRITJA NË MALËSINË E MBISHKODRËS (1911)
1. SHPËRTHIMI I KRYENGRITJES DHE VEPRIMET LUFTARAKE (MARS – FILLIMI I QERSHORIT 1911)
Përgatitja e kryengritjes
Shpërthimi i kryengritjes dhe veprimet luftarake (mars – fillimi i qershorit 1911)
2. KUVENDI I GREÇËS (23 QERSHOR 1911)
Memorandumi i Greçës
Jehona e Memorandumit të Greçës. Zgjerimi i lëvizjes në jug (korrik-gusht 1911)
3. MARRËVESHJET ME QEVERINË XHONTURKE
Bisedimet e Podgoricës
Marrëveshja me kryengritësit e Shqipërisë së Jugut
Përfundime

KREU – XIII – KRYENGRITJA E PËRGJITHSHME E VITIT 1912. SHPALLJA E PAVARËSISË SË SHQIPËRISË
1. PËRGATITJA E KRYENGRITJES
Acarimi i gjendjes politike. Mbledhja e Taksimit (janar 1912)
Përpjekjet për sigurimin e aleatëve
2. SHPËRTHIMI I KRYENGRITJES DHE VEPRIMET E PARA TË ARMATOSURA (MARS – MAJ 1912)
Dështimi i misionit të Komisionit të reformave
Shpërthimi i kryengritjes
Kuvendi i Junikut (21-25 maj 1912)
3. DREJT KRYENGRITJES SË PËRGJITHSHME (31 MAJ – QERSHOR 1912)
Zgjerimi i veprimeve luftarake në viset e tjera të Kosovës
Revolta antiqeveritare në ushtri
4. SHTRIRJA E KRYENGRITJES NË VILAJETET E TJERA
Zgjerimi i veprimeve luftarake në viset e tjera
Çlirimi i territoreve të gjera të Kosovës
Ndryshimi i kabinetit në Stamboll. Çlirimi i qyteteve
5. MARRËVESHJA SHQIPTARO-TURKE
Parashtrimi i kërkesave kombëtare të shqiptarëve
Bisedimet shqiptaro-turke
Çlirimi i Shkupit
Qëndrimi i shteteve ballkanike dhe i Fuqive të Mëdha ndaj kërkesave të shqiptarëve
Marrëveshja shqiptaro-turke e 18 gushtit 1912
Rëndësia e kryengritjes

KREU – XIV – SHPALLJA E PAVARËSISË SË SHQIPËRISË
Aleanca Ballkanike dhe çështja shqiptare
Lufta e Parë Ballkanike dhe Shqipëria
Shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë
Rëndësia historike e Shpalljes së Pavarësisë


.◘.◘.◘.◘.◘. .◘.◘.◘.◘.◘. .◘.◘.◘.◘.◘. .◘.◘.◘.◘.◘. .◘.◘.◘.◘.◘. .◘.◘.◘.◘.◘.
Rilindja Kombëtare Shqiptare, së cilës i kushtohet vëllimi i dytë i Historisë së Popullit Shqiptar, është shkruar nga këta autorë:
Kreu I është shkruar nga prof. Stefanaq Pollo dhe është ripunuar e është plotësuar nga prof. dr. Kristaq Prifti.
Kreu II është shkruar nga prof. dr. Kristo Frashëri.
Kreu III/1 e 2 janë shkruar nga prof. dr. Petrika Thëngjilli. Pjesa Kryengritja e vitit 1847 në Shqipërinë e Jugut e Kreut III/2 është shkruar nga prof. Aleks Buda.
Kreu III/3, 4 e 5 dhe Kreu IV janë shkruar nga prof. Aleks Buda.
Kreu V është shkruar nga prof. dr. Kristo Frashëri.
Kreu VI është shkruar nga prof. dr. Hysni Myzyri.
Krerët VII e VIII janë shkruar nga prof. dr. Kristaq Prifti.
Kreu IX/1 është shkruar nga këta autorë: Pashko Vasa (1825-1892) nga prof. dr. Jorgo Bulo; Sami Frashëri (1850-1904) nga prof. Zija Xholi; Shtypi nga prof. dr. Kristaq Prifti; Lëvrimi i gjuhës shqipe dhe përhapja e shkrimit shqip nga prof. Shaban Demiraj dhe prof. dr. Kristaq Prifti.
Kreu IX/2 është shkruar nga këta autorë: Letërsia nga prof. dr. Jorgo Bulo; Folklori dhe folkloristika nga prof. dr. Agron Xhangolli; Artet figurative nga prof. dr. Dhorka Dhamo; Teatri dhe muzika nga prof. dr. Josif Papagjoni.
Kreu X është shkruar nga prof. dr. Kristaq Prifti.
Krerët XI, XII e XIII janë shkruar nga prof. dr. Gazmend Shpuza.
Kreu XIV është shkruar nga prof. Stefanaq Pollo dhe është plotësuar nga prof. dr. Kristaq Prifti.
Redaktimi shkencor i vëllimit të dytë është bërë nga prof. dr. Kristaq Prifti.
Në hartimin e këtij vëllimi është pasur parasysh botimi Historia e Shqipërisë, vëllimi i dytë, Tiranë, 1984.

[cite]